Προχωρημένη Αναζήτηση
Τα αποτελέσματα αναζήτησης

ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ

αναρτήθηκε από DigiHome επί 21/04/2021
0

Με μια ματιά


Με μια ματιά

  • Η Σαντορίνη βρίσκεται μεταξύ της Ιου και της Ανάφης. Αποτελεί σύμπλεγμα των νησιών Θήρα, Θηρασιά, Ασπρονήσι, ηφαίστεια (Παλιά Καμένη και Νέα Καμένη, στην οποία βρίσκεται ο κρατήρας του ηφαιστείου).
  • Συγκαταλέγεται μαζί με τα Μέθανα, τη Νίσυρο και τη Μήλο στα ενεργά ηφαίστεια της Ελλάδας.
  • Η έκτασή της είναι 76 τ.χλμ. και το μήκος των ακτών της 69 χλμ. Η περίμετρος είναι περίπου 36 ν. μίλια.
  • Απέχει 128 ναυτικά μίλια από το λιμάνι του Πειραιά και 63 ν. μίλια από την Κρήτη.
  • Το όνομα Θήρα το πήρε από τον μυθικό οικιστή Θήρα της Σπάρτης, που εγκαταστάθηκε στο νησί γύρω στον 10ο αιώνα π.Χ. και ίδρυσε την ομώνυμη πόλη στο Μέσα Βουνό.
  • Το όνομα Σαντορίνη το έδωσαν στο σύμπλεγμα των νησιών οι Ενετοί και αναφέρεται από τον Αραβα γεωγράφο Εδρισή, το 1153. Είναι συνεκφορά των λέξεων Santa Irene (Αγία Ειρήνη), που το πήρε ή από την ομώνυμη εκκλησία στον κάμπο της Θηρασιάς, ή από την ομώνυμη παλαιοχριστιανική βασιλική στην Περίσσα, η οποία δεν σώζεται.
  • Η Θήρα, η Θηρασιά και το Ασπρονήσι, είναι υπολείμματα του προϊστορικού στρογγυλού νησιού. Περιβάλλουν μια βαθιά λεβητοειδή θαλασσινή λεκάνη, στο κέντρο της οποίας αναδύθηκαν η Παλιά και η Νέα Καμένη. Αυτή η λεκάνη είναι που ονομάζεται Καλδέρα ή Καλντέρα, σύμφωνα με τη διεθνή γεωλογική ορολογία. Εχει διαστάσεις 8Χ5 χλμ. και βάθος που φτάνει τα 370 μ.
  • Η Σαντορίνη είναι το μόνο σύμπλεγμα νησιών στο οποίο οι οικισμοί δεν έχουν κτιστεί στο επίπεδο της θάλασσας, αλλά στις άκρες των εσωτερικών τοιχωμάτων της Καλντέρας. Είναι, επίσης, ένα από τα ελάχιστα σημεία στον κόσμο όπου διατηρούνται αρχιτεκτονικά σύνολα υπόσκαφων σπιτιών στο ηφαιστειογενές έδαφος.
  • Η Καλντέρα και ολόκληρο το σύπλεγμα των νησιών της Σαντορίνης, έχουν χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
  • Το κυρίως νησί, η Θήρα, έχει σχήμα ημισέλινου και βρίσκεται στην ανατολικότερη θέση του συμπλέγματος. Η δυτική πλευρά της αποτελείται από τα τοιχώματα της Καλντέρας που διατηρούν ολοζώντανη την εικόνα της γεωλογικής ιστορίας της και αποτυπώνουν τις διαφορετικές φάσεις της ηφαιστειακής δραστηριότητας.
  • Στη Θήρα υπάρχουν 13 χωριά και στη Θηρασιά 3.
  • Πρωτεύουσα του νησιού είναι τα Φηρά, όνομα που προήλθε από παραφθορά της λέξης Θήρα και έχει επικρατήσει.

INFO

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα το νησί έχουν επιλέξει για να παντρευτούν, ή για να περάσουν τον μήνα του μέλιτος, χιλιάδες ζευγάρια από όλη την υφήλιο. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο οι τελετές ξεπερνούν τις 500. Οι Ορθόδοξοι γάμοι τελούνται συνήθως στις εκκλησίες με θέα στην Καλντέρα όπως η Μητρόπολη των Φηρών, ο Άγιος Μηνάς, η εκκλησία της Ανάστασης στο Ημεροβίγλι, ο Άγιος Γεώργιος και η Παναγία Πλατσανή της Οίας. Οι Καθολικοί επιλέγουν τον Καθεδρικό ναό των Φηρών.

Γεωγραφικές πληροφορίες


Γεωγραφικές πληροφορίες

  • Η γεωμορφολογία της Σαντορίνης είναι αποτέλεσμα ηφαιστειακής δράσης εκατοντάδων χιλιάδων ετών.
  • Το νησί βρίσκεται επάνω στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου το οποίο αποτελείται από μια σειρά ανενεργών ή ενεργών ηφαιστείων και έχει μήκος περίπου 500 χλμ. και πλάτος 30-40 χλμ. Το τόξο εκτείνεται από τις ανατολικές ακτές της ηπειρωτικής Ελλάδας, περνάει από το κεντρικό Αιγαίο και καταλήγει στις δυτικές ακτές της Τουρκίας.
  • Η γεωλογία της Σαντορίνης παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία και πλούτο. Προηφαιστειακά είναι τα ασβεστολιθικά στρώματα στον Προφήτη Ηλία, στον Μονόλιθο, στον Γαβρίλο και τα σχιστολιθικά πετρώματα στον Αθηνιό. Ηφαιστειακά είναι τα πυροκλαστικά, οι λάβες και το παχύ στρώμα της θηραϊκής γης, που αποτελεί το έδαφος του νησιού. Φτάνει στα πεδινά σε πάχος τα 40 μ., αλλά στα ορεινά έχει μειωθεί λόγω της διάβρωσης. Είναι γόνιμο και ευνοεί τις καλλιέργειες στις οποίες στηριζόταν η οικονομία του νησιού πριν από την ανάπτυξη του τουρισμού.
  • Στο ΝΑ τμήμα του νησιού βρίσκεται το βουνό του Προφήτη Ηλία με το ομώνυμο μοναστήρι. Η συνέχειά του είναι το Μέσα Βουνό, στο οποίο είναι κτισμένη η αρχαία Θήρα.
  • Το ανάγλυφο του εδάφους γίνεται πιο ήπιο στα ανατολικά, όπου βρίσκονται οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις που καταλήγουν στις παραλίες.
  • Βασικές καλλιέργειες από τους αρχαίους χρόνους μέχρι σήμερα είναι τα αμπέλια, τα δημητριακά (κυρίως κριθάρι), τα όσπρια, η φάβα και παλαιότερα το βαμβάκι.
  • Η Σαντορίνη είναι από τις πιο άνυδρες περιοχές του Αιγαίου, λόγω της έλλειψης υπόγειων πηγών και των πολύ λίγων βροχοπτώσεων. Το κλίμα ειναι εύκρατο, οι θερμοκρασίες σχετικά υψηλές το χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι τη ζέστη μετριάζουν τα μελτέμια. Την εποχή αυτή οι ομίχλες διατηρούν υγρή την ατμόσφαιρα, ενώ φυσσούν αρκετές φορές νότιοι άνεμοι.

Ιστορία


Ιστορία - Προϊστορία

Σύμφωνα με τον μύθο, η Σαντορίνη αναδύθηκε από τα βάθη της θάλασσας – άποψη που δικαιολογείται από τη διαχρονική δραστηριότητα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου και τη γεωλογική μορφολογία του νησιού. Ιχνη ζωής έχουμε από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, στα μέσα της τρίτης χιλιετίας π.Χ. Από τη Μέση Εποχή του Χαλκού (1900-1600 π.Χ.) οι ενδείξεις πληθαίνουν και μαρτυρούν μεγάλη ανάπτυξη.


Στην περιοχή του Ακρωτηρίου υπήρξε ένας προϊστορικός οικισμός με πολύ σημαντικό λιμάνι. Η μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Υστερης Εποχής του Χαλκού (1600 π.Χ. περίπου) έθαψε τον οικισμό αυτόν κάτω από 30 μέτρα τέφρας.

Αρχιτεκτονική


Αρχιτεκτονική - Γενικά

«Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική στη Σαντορίνη είναι ενταγμένη στην Αιγαιοπελαγίτικη. Ωστόσο “εκμεταλλεύεται” τις ιδιαιτερότητες του νησιού έτσι ώστε να δημιουργήσει ένα κτισμένο περιβάλλον με ασυνήθιστες ελευθερίες έκφρασης. Η ιδιομορφία του εδάφους επιτρέπει να υπάρχουν υπόγεια κτίσματα, ενώ από πάνω τους καλλιεργείται η γη, κτίσματα σε τόσο στενή συνύπαρξη ώστε δεν διακρίνεται πού σταματάει η μια ιδιοκτησία και πού αρχίζει η άλλη…».

Μ.Δανέζης, 1939, «Το εθιμικόν δίκαιον της Θήρας κατά τον 18ο αιώνα».

Από τον Μεσαίωνα μέχρι το τέλος του 18ου αι. η ασφάλεια των κατοίκων ήταν ο κύριος παράγοντας για τη διαμόρφωση του κατασκευασμένου χώρου και της αρχιτεκτονικής στο νησί. Οι άνθρωποι ήταν υποχρεωμένοι να αμύνονται στις επιθέσεις των πειρατών, άρα η αρχιτεκτονική έπρεπε να έχει αμυντικό χαρακτήρα και να καλύπτει βασικές ανάγκες.
Κοινωνικοί, οικονομικοί, κατασκευαστικοί και γεωμορφολογικοί παράγοντες έπαιξαν ρόλο στην ιδιότυπη αρχιτεκτονική μορφολογία. Τα οικονομικά μέσα ήταν περιορισμένα, τα σπίτια κτίζονταν συνήθως από ανειδίκευτους (συχνά ήταν οι ίδιοι οι κάτοικοί τους) και σκάβονταν στην ηφαιστειακή γη ώστε να καλύψουν βιοτικές ανάγκες, χωρίς την πρόθεση να αναδειχθούν αρχιτεκτονικά.
Από τα τέλη του 18ου αι., οι ανάγκες επιβίωσης ξεπεράστηκαν από ορισμένες ομάδες του πληθυσμού κι έτσι η αρχιτεκτονική άρχισε να εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς. Οι άρχοντες και οι πλούσιοι μπορούσαν να φτιάξουν μεγάλα και περίτεχνα σπίτια. Μπορούσαν επίσης να αντιγράψουν ξένα πρότυπα, κυρίως με αναγεννησιακές ή νεοκλασικές επιρροές, βελτιώνοντας την τεχνική, φέρνοντας εξειδικευμένους τεχνίτες και πιο ακριβά υλικά. Η αρχιτεκτονική των σπιτιών του 18ου και του 19ου αιώνα δείχνει τις καλλιτεχνικές προθέσεις των μαστόρων και αντανακλά τα πρότυπα της μεγάλης αρχιτεκτονικής που προσαρμόστηκε στον ιδιόμορφο τόπο της Σαντορίνης.
Το ίδιο ίσχυσε και για τις μεγάλες εκκλησίες του τέλους του 19ου αιώνα, ή τα δημόσια κτίρια όπως σχολεία, μουσείο κ.α.). Η συνύπαρξη των οικιστικών συνόλων της λεγόμενης ανώνυμης αρχιτεκτονικής μαζί με αυτά της «επίσημης» (Οία, Φηρά, Μεσαριά) και τα μεμονωμένα κτίρια της τελευταίας, δημιουργούσε ένα μοναδικό αισθητικό αποτέλεσμα και απαντούσε στη νέα πραγματικότητα της κοινωνίας στη Θήρα. Οι συνύπαρξη των δυο κόσμων, του Δυτικού και του Ορθόδοξου, είχε επίδραση τόσο στην κοσμική όσο και στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική.

Βασικοί τύποι οικισμών
Οι οικισμοί του νησιού διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:

  • Γραμμικούς (Φηρά, Οία, Θηρασιά)
  • Εξελιγμένους οχυρούς (Πύργος, Εμπορείο, Ακρωτήρι)
  • Υπόσκαφους (Βόθωνας, Φοινικιά, Καρτεράδος).


Βασικοί τύποι σπιτιών

Ως προς την κατασκευή, τα κτίσματα μπορεί να ήταν

  • Υπόσκαφα
  • Κτιστά
  • Hμίκτιστα

Οι τύποι των σπιτιών διακρίνονται σε:
ΑΣΤΙΚΑ -ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΣΠΙΤΙΑ
Ο αρχικός τύπος κατοικίας στη Σαντορίνη ήταν αυτός που υπήρχε μέσα στα Καστέλια. Τα μονόχωρα σπίτια ήταν λιθόκτιστα ή υπόσκαφα, συνήθως διώροφα λόγω της στενότητας του χώρου, με στενό «μέτωπο». Μια εξωτερική σκάλα οδηγούσε στον όροφο. Το ισόγειο στέγαζε τους βοηθητικούς χώρους (στάβλους και αποθήκες).
Τα σπίτια των αρχόντων μέσα στα Καστέλια ακολουθούσαν την ίδια λογική, απλά ήταν μεγαλύτερα. Όταν οι οικισμοί επεκτάθηκαν εκτός των αμυντικών περιβόλων, τα σπίτια απέκτησαν προσκτίσματα που επικοινωνούσαν με το κεντρικό.
Τα αγροτικά σπίτια είχαν μεγάλη αυλή και τους βοηθητικούς χώρους (μικρό φούρνο συνήθως με κυλινδρικό σχήμα, στάβλους κ.α.). Βρίσκονταν στην ύπαιθρο, ή στις παρυφές των οικισμών. Τα περισσότερα από αυτά διέθεταν κάναβες (οινοποιεία).
ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ 18ου -19ου ΑΙΩΝΑ
Σπίτια της εποχής αυτής διατηρούνται σε όλους τους οικισμούς. Οικιστικά σύνολα υπάρχουν σε συγκεκριμένες συνοικίες όπως του Σιδερά στην Οία, στο Φραγκομαχαλά των Φηρών, στο κέντρο της Μεσαριάς.
Έχουν επιρροές από το εξωτερικό (στοιχεία αναγεννησιακά, νεοκλασικά, ή και τα δυο), αφού οι ιδιοκτήτες τους είχαν επαφές με χώρες εκτός της Ελλάδας. Εχουν μνημειακές συμμετρικές όψεις και είναι επιβλητικά.
ΣΠΙΤΙΑ ΑΝΩΝΥΜΗΣ-ΛΑΪΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ
Κτίστηκαν από ανειδίκευτους ανθρώπους, απλά για να καλύψουν τις ανάγκες στέγασης, ωστόσο κατέληξαν να αποτελούν καλλιτεχνικά έργα με μοναδική αισθητική! Είναι τα περισσότερα στο νησί. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η απλότητα και η πλαστικότητα των κτιριακών όγκων. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι «διεισδύουν» το ένα μέσα στο άλλο, έχουν θόλους με διάφορα σχήματα, ή μεγέθη, και οι υπαίθριοι χώροι τους έχουν ακανόνιστα σχήματα. Στις προσόψεις υπάρχουν μικρά ανοίγματα, παράθυρα και πόρτα με ημικυκλικό φεγγίτη. Αυτή η μορφή σπιτιού αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τους αρχιτέκτονες στις αρχές του 20ου αιώνα –μάλιστα επηρέασε τους Le Corbusier, Alvar Aalto κ.α.
ΣΠΙΤΙΑ ΑΝΩΝΥΜΗΣ «ΜΑΣΤΟΡΙΚΗΣ» ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ
Δημιουργήθηκαν από τεχνίτες. Ηταν μεγαλύτερα και πιο σύνθετα από τα σπίτια της ανώνυμης αρχιτεκτονικής. Χαρακτηριστικό δείγμα της κατηγορίας αποτελούν τα περισσότερα αστικά σπίτια και οι εκκλησίες.

INFO

  • Οι προσόψεις στα σπίτια της λαϊκής αρχιτεκτονικής είχαν μεγάλες και συνεχόμενες λευκές (γαλαχτισμένες) επιφάνειες χωρίς αρχιτεκτονικό διάκοσμο και με μικρά ανοίγματα.
  • Στα κτίρια της λεγόμενης «επίσημης» αρχιτεκτονικής υπήρχαν χρώματα όπως το κόκκινο των ηφαιστειακών πετρωμάτων ή το γαλάζιο.
  • Σε κάποια σπίτια, όπως στα αρχοντικά της Οίας, οι προσόψεις δεν είχαν επίχρισμα, αλλά ήταν εμφανείς οι μαύρες και κόκκινες πέτρες της δομής τους και οι αρμοί με το υπόλευκο κονίαμα.

Κοινωνία


Κοινωνία

Aπό τον 13ο αιώνα και μετά την εξέλιξη του πληθυσμού στο νησί χαρακτήριζε ο εποικισμός από άλλα νησιά των Κυκλάδων, της Ευρώπης και του ελληνικού χώρου. Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 και την ίδρυση του Δουκάτου του Αιγαίου στις Κυκλάδες έρχονταν κυρίως Βενετοί, αλλά μαζί με αυτούς και οικογένειες ή άτομα από την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία. Παράλληλα έρχονταν έποικοι από τη βυζαντινή επικράτεια, την Κρήτη, την Πελοπόννησο, τα Επτάνησα, τα νησιά του Αιγαίου, τη Μικρά Ασία και άλλα μέρη. Ολοι αυτοί μετοίκησαν στη Σαντορίνη μετά το πρώτο τέταρτο του 19ου αιώνα.
«Ολοι αυτοί οι έποικοι, Ορθόδοξοι, Καθολικοί, Βυζαντινοί, Φράγκοι, Ελληνες, συγχωνεύτηκαν με τον ελάχιστο γηγενή πληθυσμό και παρουσίασαν ένα ενιαίο σύνολο, ένα θαυμαστό αμάλγαμα νησιωτών με κοινή μοίρα στη ζωή…», γράφει ο Νικόλαος Αλιπράντης, σε μελέτη του όπου παρουσιάζει την καταγωγή των οικογενειών της Σαντορίνης.
Από την άλλη πλευρά, αρκετές οικογένειες εκπατρίστηκαν μετά από επιδρομές πειρατών ή φυσικές καταστροφές, κυρίως με προορισμό την Κρήτη.
Στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος το νησί ανήκε στην επαρχία Θήρας που περιελάμβανε επίσης τα νησιά Θηρασιά, Αμοργό, Ανάφη, Δονούσα, Ηρακλειά, Ιο, Κουφονήσια, Σχινούσα. Τη μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού παρουσίασε το 1856 με κάμψη το 1920 που αυξήθηκε μεταξύ 1951-1961 λόγω του καταστρεπτικού σεισμού του 1956.

Ορθόδοξοι – Καθολικοί

Οι κάτοικοι της Σαντορίνης ήταν χριστιανοί, ανήκαν όμως σε δυο δόγματα: το Ορθόδοξο και το Ρωμαιοκαθολικό. Οι Καθολικοί προέρχονταν από τους Ενετούς ευγενείς που κυβέρνησαν το νησί για αιώνες. Η ανάγκη ειρηνικής συνύπαρξης των δυο δογμάτων οδήγησε σε κοινή χρήση αρκετών εκκλησιών, με ξεχωριστές Αγιες Τράπεζες. Μήλο της έριδος παρέμεινε για χρόνια η εκκλησία της Επισκοπής Γωνιάς.
Οι φτωχοί ακτήμονες χωρικοί ήταν Ελληνες Ορθόδοξοι και ήταν υποχρεωμένοι να νοικιάζουν και να καλλιεργούν τη γη για λογαριασμό των πλούσιων γεοκτημόνων που ήταν ξενόφερτοι Καθολικοί. Η Καθολική αριστοκρατία και η Ορθόδοξη εκκλησία κατείχαν τις καλύτερες εκτάσεις γης. Εφάρμοζαν το φεουδαρχικό σύστημα στην καλλιέργεια της γης και ανέθεταν με συμβόλαιο στους ακτήμονες τις γεωργικές δουλειές και εισέπρατταν ως μίσθωμα τη μισή σοδειά. Οι ακτήμονες προσκολλώνταν σε συγκεκριμένους γαιοκτήμονες και αποκτούσαν δικαιώματα στην εκμετάλλευση της γης τους, τα οποία τα μετέφεραν στην επόμενη γενιά.
Στην αρχή του 20ου αιώνα η κατάσταση άρχισε να αλλάζει και οι ακτήμονες αποκτούσαν αμπέλια και κτήματα. Η βασική ψυχαγωγία των ανθρώπων ήταν οι βεγγέρες (συγκεντρώσεις σε σπίτια) και τα πανηγύρια.
Μέχρι και πριν από μερικά χρόνια τα βασικά ενδιαφέροντα των Σαντορινιών στρέφονταν γύρω από την οικογένεια και το χωριό τους. Η υποσυνείδητη ανάγκη τους να είναι συσπειρωμένοι με τους συγχωριανούς τους ώστε να επιβιώνουν από τα πλήγματα της φύσης, η οικονομική στενότητα και η έλλειψη τηλεπικοινωνιών ήταν οι βασικοί λόγοι γι’ αυτό.
Μέχρι τα χρόνια που ακολούθησαν τον σεισμό του 1956 οι ντόπιοι έκαναν όλες τους τις δουλειές με τα χέρια, τα ζώα, τον άνεμο ενώ τη νύχτα ο φωτισμός γινόταν με λάμπες, φανάρια, καντήλια. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1950 ήρθε ο ηλεκτρισμός στο νησί και μαζί η ανάπτυξη.

Η Σαντορίνη στην τέχνη


Σαντορίνη στην τέχνη - Η έμπνευση

Διάσημοι ποιητές και πεζογράφοι έχουν εμπνευστεί από τη Σαντορίνη. Ο Γιώργος Σεφέρης, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Ηλίας Βενέζης, ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, ο Τάσος Αθανασιάδης και άλλοι έχουν περιγράψει με τρόπο μοναδικό, έναν τόπο μοναδικό.
Εμπνευση έχει χαρίσει και σε σημαντικούς ζωγράφους όπως ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Πάρις Πρέκας, ο Πέτρος Ζουμπουλάκης, ο Χριστόφορος Ασιμής, η Ζωή Αλαφούζου, ο Μάρκος Βενιός, η Αννα Μενδρινού, η Ντιάνα Αντωνακάτου.
Οι οικισμοί της έχουν αποτελέσει αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού για αρχιτέκτονες όπως ο Le Corbusier, ο Σάββας Κονταράτος, ο Ιωάννης Κοβανούδης και άλλοι.
Από τους προηγούμενους αιώνες μέχρι σήμερα τη Σαντορίνη έχουν απαθανατίσει με φωτογραφίες και βίντεο χιλιάδες άνθρωποι. Αναφέρουμε τις φωτογραφίες της ομάδας που συνόδεψε στο νησί τον Γερμανό αρχαιολόγο και βαρώνο Χίλλερ φον Γκαίρτρινγκεν (από το 1895-1905), την πασίγνωστη φωτογράφο Nelly (Νέλλυ Σουγιουτζόγλου-Σεραϊδάρη) που ερχόταν για διακοπές στο νησί και οι φωτογραφίες της διέσωσαν την εικόνα της Σαντορίνης πριν από τον σεισμό του 1956. Επίσης, τον φωτογράφο Γεώργιο Ιωακειμίδη που κατέγραψε με τις γυάλινες πλάκες, τοπία πριν από τον σεισμό του 1956 καθώς και τις εκρήξεις του 1925 και του 1949-50. 
Σελίδες στη Σαντορίνη αφιέρωσε στο λεύκωμά του για την Ελλάδα με τίτλο «Τα χρόνια της αθωότητας» ο Robert A.McCabe (1954-1965). Ο κατάλογος είναι ατελείωτος και περιλαμβάνει πολλούς γνωστούς, σύγχρονους φωτογράφους.
Η Σαντορίνη ποτέ δε θα σταματήσει να αποτελεί πηγή έμπνευσης. Αενάως μεταλλασσόμενη, μεγαλειώδης, αγέρωχη, προκαλεί κάθε γενιά να δοκιμάσει με τα δικά της μέσα και τη δική της αισθητική να αναμετρηθεί με ένα φαινόμενο που ξεπερνά κατά πολύ τα ανθρώπινα μέτρα. Και που θα παραμένει πάντα απρόβλεπτο και αδάμαστο.

Βιομηχανία-Βιοτεχνία


Βιομηχανία - Εργοστάσια τοματοποιίας

Η τομάτα είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά προϊόντα της Σαντορίνης. Η παραγωγή τοματοπολτού, μαζί με την παραγωγή κρασιού, ήταν η βάση της οικονομίας του νησιού από το 1925 ως τις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Αρχικά η παραγωγή γινόταν σε οικογενειακές βιοτεχνίες. Αργότερα δημιουργήθηκαν τα εργοστάσια τοματοπολτού τα οποία αποτελούν ένα πολύ ενδιαφέρον δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της εποχής. Κάποια από αυτά θα τα δείτε και σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση, στο Μονόλιθο, στη Βλυχάδα, στην παραλία ΑΒΙΣ.
Το πρώτο κατασκευάστηκε μεταξύ 1925-1926 στον Μονόλιθο από τους Δ. Νομικό (στον οποίο έμεινε το εργοστάσιο όταν οι άλλοι απεχώρησαν), Δ. Μανουδάκη και Κ. Νομικό. Το σήμα τους ήταν ο ρόμβος και οι εγκαταστάσεις διατηρούνται ως σήμερα.
Στη συνέχεια ιδρύθηκε το εργοστάσιο Εμμανουήλ και Μηνά Καραμολέγκου και το εργοστάσιο ΑΒΙΣ, στην παραλία του Βόθωνα, γύρω στο 1935-1936, οι εγκαταστάσεις του οποίου υπάρχουν σήμερα.
Στη διάρκεια της Κατοχής φτιάχτηκε το εργοστάσιο Στέλιου Μενδρινού (ΣΤΕΛΛΑ) στον Εξωμύτη, του Ευσταθίου Κανακάρη στον Εξω Γιαλό και στη Βλυχάδα του Γεωργίου Δ. Νομικού και του Σ. Πρέκα.
Την ίδια εποχή στον Γιαλό κάτω από τα Φηρά μετατράπηκε σε εργοστάσιο τοματοπολτού το εργοστάσιο παραγωγής οινοπνεύματος του Γρ. Κουτσογιαννόπουλου που είχε ιδρυθεί το 1930. Τη δεκαετία του 1950 δημιουργήθηκε στο Μονόλιθο το κονσερβοποιείο της Ενωσης Θηραϊκών Προϊόντων Σαντορίνης Santo.

INFO

  • Η περίοδος της συγκομιδής της τομάτας άρχιζε μετά τις 25 Ιουνίου και τελείωνε στα μέσα Αυγούστου. Οι αγρότες έφερναν τις τομάτες στα εργοστάσια σε κοφίνια βάρους 40 οκάδων.
  • Το εργοστάσιο αποτελείτο από την αίθουσα διαλογής και επεξεργασίας, την αίθουσα των vacuum-αίθουσα συμπύκνωσης και την αίθουσα της γεμιστικής. Υπήρχαν επίσης αποθήκες, μηχανοστάσιο, η ζυγιστική και η μεγάλη αυλή. Τα μεγάλα εργοστάσια είχαν και κατοικία.
  • Η Ενωση Συνεταιρισμών Σαντορίνης Santo Wines συσκευάζει και διαθέτει στην αγορά τοματάκια, φάβα και άλλα τοπικά προϊόντα. Υπάρχουν, επίσης, και ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Η ναυτιλία


Ναυτιλία

Στην οικονομική ανάπτυξη που υπήρξε τον 18ο και 19ο αιώνα στο νησί η ναυτιλία συνέβαλλε ουσιαστικά – κάτι που οφείλετο στην πάταξη της πειρατείας, στις καλές τιμές των προϊόντων που παρήγαγε, στις θηραϊκές παροικίες που ευημερούσαν και στην ύπαρξη της ιστιοφόρου ναυτιλίας, με έδρα τη Θήρα. Τον 18ο αιώνα σημαντικός αριθμός πλοίων έπλεε στο Αιγαίο μεταφέροντας εμπορεύματα. Είναι χαρακτηριστικό, μάλιστα, ότι δικό της πλοίο διέθετε τότε η μονή του Προφήτη Ηλία!
Χάρη στα ιστιοφόρα πλοία μεταφέρονταν περίπου 7.000 τόνοι από το κρασί που παρήγαγε το νησί. Οι ιδιοκτήτες τους ήταν συνήθως οι κυβερνήτες, αλλά και έμποροι. Πουλούσαν τα κρασιά στη Ρωσία για να αγοράσουν σιτάρι το οποίο μεταπωλούσαν στην Τεργέστη και στη Μασσαλία. Από εκεί αγόραζαν άλλα εμπορεύματα που τα μεταπωλούσαν στα Μεσογειακά λιμάνια και στην Ελλάδα.
Το 1842 η Θήρα διέθετε περί τα 150 πλοία, μεγάλα και μικρά –τα οποία όσον αφορά την κατασκευή τους ήταν από τα καλύτερα.
Χάρη στην ανεπτυγμένη ναυτιλία και το εμπόριο είχαν δουλειά τουλάχιστον 1.500 άνθρωποι και ζούσαν τις οικογένειές τους. Παρεπόμενο όλης αυτής της δραστηριότητας ήταν το κτίσιμο πολλών σπιτιών στο νησί, αλλά και εκκλησιών στις οποίες γίνονταν τάματα.
Τα περισσότερα σκαριά (γολέτες, σκούνες, μπρίκια, τρεχαντήρια, δρόμωνες κ.α.) ανήκαν στους εφοπλιστές της Οίας, οι οποίοι πρωτοστατούσαν στον τομέα αυτόν. Η ναυτιλιακή δραστηριότητα στο Αμμούδι και την Αρμένη ήταν πρωτοφανής.
Με την εισαγωγή της ατμοκίνητης ναυτιλίας, οι Θηραίοι εφοπλιστές δεν κατάφεραν να συνεργαστούν μεταξύ τους ώστε να περάσουν εγκαίρως στη νέα εποχή (κάτι που έγινε σε άλλα νησιά της Ελλάδας). Σ’ αυτήν στράφηκαν τελικά μετά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο, αλλά αυτός όσο και ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος κατάφεραν καίρια πλήγματα στην εμπορική ναυτιλία της Θήρας. Η ναυτική παράδοση εξακολούθησε να υπάρχει και τον 20ο αιώνα, όχι όμως με τα μεγέθη των δυο προηγούμενων αιώνων.
Πληροφορίες για υλικό για τη ναυτική ιστορία του νησιού θα βρείτε στο Ναυτικό μουσείο Οίας.

INFO

  • Από τα μέσα του 18ου αιώνα και μετά η Σαντορίνη έγινε μαζί με άλλα νησιά της Ελλάδας -όπως ήταν οι Σπέτσες, τα Ψαρά, η Υδρα, η Μύκονος, η Χιος- φυτώριο «αειναυτών» από τους οποίους προήλθαν οι καραβοκύρηδες των χρόνων της Επανάστασης του 1821. Το 1856 στον πίνακα των εμπορικών πλοίων που συντάχθηκε από τον Ιωάννη Μ. Δραγούμη αναφέρονται 69 πλοία νηολογημένα στο λιμάνι της Σαντορίνης. Ανάμεσα στους πλοιοκτήτες ξεχωρίζουν τα ονόματα των Νομικού, Αλαφούζου, Καρρά, Λαγκαδά, Βαρβαρήγου, Πλατή, Συρίγου, Σορώτου, Ζάννου, Γαβρίλη, Δαρζέντα κ.α.
  • Μετά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο διακεκριμένοι πλοιοκτήτες υπήρξαν οι Πέτρος Νομικός με συνεχιστές τους Μάρκο Π. Νομικό και Ευάγγελο Π. Νομικό και ο Λουκάς Ν. Νομικός από την Οία, με τους επιγόνους του Νικόλαο και Δημήτριο. Μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο σημαντική είναι η παρουσία του Αριστείδη Αλαφούζου από την Οία. Οι εφοπλιστές συνέβαλλαν στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου στον τόπο τους και με κοινωφελή έργα ή ευεργεσίες.

Ξένοι περιηγητές στη Σαντορίνη


Η εικόνα της Σαντορίνης του 1650-1850 προκύπτει ανάγλυφη από τις διηγήσεις των περιηγητών της εποχής*.

Francois Richard
Η πρώτη περιγραφή ανήκει στον Γάλλο ιερωμένο Francois Richard, που εγκαταστάθηκε με τους Ιησουίτες μοναχούς εδώ στο δεύτερο ήμισυ του 17ου αιώνα. Δίνει πληροφορίες όπως «…το νησί είναι φτωχό. Δεν παράγει σιτηρά για να θρέψει τους κατοίκους του, παρά μόνο κριθάρι, ούτε ποτίζεται από ρυάκια ή πηγές. Αν δε βρέξει και δε γεμίσουν οι στέρνες οι άνθρωποι πεθαίνουν από δίψα, ή πίνουν νερό γλυφό από κάποια πηγάδια κοντά στη θάλασσα… Οι στέρνες σκάβονται σε στέρεο έδαφος και ύστερα ασβεστώνονται. Αλλά και τα περισσότερα σπίτια των χωριών, ή τα αγροτικά σπίτια ακόμη και οι εκκλησίες και τα ξωκλήσια είναι υπόγεια. Ετσι, πολλές οικογένειες έχουν πραγματικά πάνω από τις στέγες των σπιτιών τους τα χωράφια, τα αμπέλια και τους κήπους που καλλιεργούν… Η φτώχεια του νησιού έχει κάνει την αργία ανύπαρκτη. Ολοι, ακόμη και τα παιδιά, δουλεύουν και οι γυναίκες ξεπερνούν τους άνδρες, μια και αυτές δε σταματούν ποτέ τη δουλειά. Υφαίνουν βαμβακερά υφάσματα, αλλά ασχολούνται και με την καλλιέργεια της γης. Το μόνο πράγμα που δεν μου αρέσει σ’ αυτές είναι το φόρεμά τους. Θαρείς ότι κατάγονται από εκείνες τις αρχαίες Βακχίδες που όταν έκαναν τα όργιά τους έτρεχαν στα βουνά και στα λαγκάδια με ρούχα κοντά και μπράτσα γυμνά. Το φουστάνι τους είναι τόσο κοντό που μόλις ξεπερνά τα γόνατα… Και όπως δεν θεωρούν ανάρμοστο να έχουν το στήθος τους ακάλυπτο, έτσι δεν διστάζουν, όταν δουλεύουν, να σηκώσουν τα μανίκια τους και να φανούν τα μπράτσα τους. Το καλό, πάντως, είναι ότι όταν το κάνουν αυτό, δεν πάει ο νους τους στο πονηρό…».

G.A. Olivier
Ενδιαφέροντα στοιχεία για τη Σαντορίνη, τους κατοίκους και τις ασχολίες τους δίνει στο βιβλίο του ο απεσταλμένος της Γαλλικής Kυβέρνησης G.A. Olivier, γύρω στο 1800:
«Οι Σαντορινιοί είναι φιλόπονοι, ενάρετοι και εγκρατείς… Το καλύτερο προϊόν της Σαντορίνης είναι το κρασί, που είναι γνωστό με το όνομα vino santo. Η γεύση του γίνεται συνεχώς καλύτερη με την πάροδο των ετών και εξάγεται σχεδόν όλο στη Ρωσία. Οι οινοπαραγωγοί έχουν ανοίξει πελώριες θολωτές κάναβες μέσα στην άσπρη κίσηρη. Παρ’ όλο που το υλικό είναι μαλθακό, η θολωτή οροφή φαίνεται πολύ στέρεη και δεν πέφτει… ».

Francesco Piacenza
Ο Ιταλός γεωγράφος περιέγραψε στο βιβλίο του που εκδόθηκε το 1688 την τοπογραφία της Σαντορίνης, με τα καστέλια της, αναλυτικά. Εγραψε για το Kαστέλι του Σκάρου:
«… Χτισμένο πάνω στα ερείπια μιας αρχαίας οχυρωμένης πόλης είναι σήμερα η πρωτεύουσα όλου του νησιού. Επειδή είναι πολύ ανηφορικό και είναι κτισμένο ψηλά στο πιο απόκρυμνο και απομονωμένο μέρος, μπορείς να ανέβεις μόνο με μεγάλο κόπο και με τη συνοδεία έμπειρων οδηγών που σκαρφαλώνουν με χέρια και με πόδια (!)… Τα σπίτια αυτού του Kαστελιού δεν είναι παραπάνω από 150. Είναι στολισμένο με ένα μεγαλοπρεπή βράχο που ορθώνεται ψηλά από πάνω του προς τη μεριά του βοριά. Αυτός ο βράχος είναι ένα ισχυρό φρούριο, καλοσυντηρημένο που το επισκευάζουν συνεχώς για να μη γκρεμιστεί και πέσει πάνω στα σπίτια και τους ανθρώπους και προξενήσει μεγάλη καταστροφή… »

V. Fontanier
Ενας άλλος επίσημος επισκέπτης, ο V. Fontanier, που ήρθε στο νησί το 1828 βρήκε τη Σαντορίνη σε περίοδο ευημερίας:
«… Η Σαντορίνη είναι παράδειγμα για το τι μπορεί να καταφέρει η επιδεξιότητα των ανθρώπων. Το νησί αυτό δεν παράγει παρά μόνο κρασί και παρόλα αυτά κανένα άλλο μέρος στο Αρχιπέλαγος δεν έχει με τόση αφθονία ό,τι χρειάζεται για να ζήσει κανείς καλά. Κανένα άλλο μέρος δεν είναι τόσο προηγμένο και δεν είναι πιο κοντά στην Ευρώπη από τη Σαντορίνη…».

Πηγή : http://www.santorini.gr

Συγκρίνετε τις καταχωρήσεις